فهرست مطالب
بلاکچین‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. تمام شبکه‌هایی که تا به امروز ایجاد شده‌اند را می‌توان به دو دسته غیرمجاز و مجاز تقسیم کرد. البته برخی شبکه‌ها حاصل ترکیب ویژگی‌های بلاکچین مجاز و غیرمجاز هستند. در این مقاله به بررسی تفاوت بلاکچین مجاز و غیرمجاز می‌پردازیم و ویژگی‌های این شبکه‌ها را مرور خواهیم کرد.
گسترش فناوری بلاکچین در یک دهه اخیر
فناوری بلاکچین امکان ایجاد پلتفرم‌های غیرمتمرکز را فراهم کرده است. با این حال گاهی بلاکچین‌های غیرمجاز (permissionless blockchains) دردسرهایی ایجاد می‌کنند. دسترسی این بلاکچین‌ها از نوع permissionless blockchain access model است و می‌توانند بستری برای کلاهبرداری و جرایم اینترنتی باشند. به همین دلیل برخی بلاکچین‌ها ساختار جدیدی برای کنترل ورود کاربران در نظر می‌گیرند. این مدل بلاکچین مجاز (Permissioned blockchains) یا خصوصی نامیده می‌شود. چنین شبکه‌هایی در موارد خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند و کاربردهای مختلفی دارند.
در حال حاضر بلاکچین‌های غیرمجاز زیادی گسترش یافته است. فعالان دنیای تکنولوژی و بلاکچین نیز استقبال خوبی از این شبکه‌ها کرده‌اند. برای مثال بیت کوین و اتریوم دو بلاکچین غیرمجاز محسوب می‌شوند. با این حال چنین شبکه‌هایی مناسب سازمان‌ها و جوامع کوچک و خصوصی با نیازهای خاص نیست.
یک توسعه‌دهنده باید نیازهای برنامه غیرمتمرکز (DApp) خود را بررسی کند و سپس یک بلاکچین برای میزبانی برنامه برگزیند. در ادامه به بررسی تفاوت بلاکچین مجاز و غیرمجاز می‌پردازیم تا تمایز این دو نوع شبکه را بهتر درک کنید.
بلاکچین مجاز چیست؟
بلاکچین مجاز شبکه‌ای است که در آن، دسترسی‌ها توسط مدیر یا مدیران پلتفرم کنترل خواهد شد. ساختار چنین شبکه‌هایی حاکمیتی است و هر یک اعضا وظیفه خاصی بر عهده دارند. داشتن مجوز برای دسترسی به داده‌ها و سرویس‌های این بلاکچین ضروری است. در بلاکچین مجاز تمام کاربران باید فرآیند احراز هویت را پشت سر بگذارند.
شبکه‌های کروم (Quorum) و کوردا (Corda) دو نمونه از بلاکچین‌های مجاز هستند. کوروم ارائه‌دهنده خدمات دیفای به مؤسسات مالی است و کوردا بستری برای ایجاد شبکه‌های بلاکچین کوچک برای کسب‌وکارهای خرد به وجود آورده است.
شبکه‌های مجاز کاربران کمی دارند. به همین دلیل سرعت پردازش اطلاعات در این شبکه‌ها زیاد است. علاوه بر این، مدیران می‌توانند ترافیک یا قدرت پردازشی شبکه را کنترل و با توجه به نیاز شبکه و سایر ویژگی‌ها توان عملیاتی را بین اعضا تقسیم کنند. مدیریت و کنترل کاربران شبکه‌های مجاز کار چندان سختی نیست؛ زیرا به راحتی امکان حذف، تعلیق یا مسدود کردن دسترسی یک کاربر وجود دارد.
بلاکچین‌های مجاز شفافیت صددرصدی ندارند. در این شبکه‌ها مدیران تصمیم‌گیرندگان نهایی خواهند بود و داده‌ها برای عموم در معرض نمایش قرار نمی‌گیرد. در بسیاری از موارد اعضای شبکه نیز نمی‌توانند تمام داده‌ها را مشاهده کنند. بنابراین ممکن است مدیران به صورت سهوی یا عمدی تصمیمات غلطی بگیرند.
برای بهبود شفافیت و حفظ حریم خصوصی کاربران، برخی از توسعه‌دهندگان و مدیران از بلاکچین مجاز و غیرمجاز به صورت همزمان استفاده می‌کنند. زمانی که این دو شبکه با یکدیگر ترکیب شوند، بلاکچین هیبریدی (hybrid blockchain) به وجود می‌آید. در چنین بلاکچین‌هایی بخشی از خدمات و فرآیندها به صورت خصوصی ارائه می‌شود و بخشی دیگر به طور عمومی در دسترس همه کاربران قرار می‌گیرد.
بلاکچین غیرمجاز چیست؟
بلاکچین غیرمجاز هیچ بدنه حاکمیتی یا گروه کنترل‌کننده‌ای ندارد. کاربران برای دسترسی به سرویس‌ها و بستر بلاکچین نیازی به مجوز ندارند و هر شخصی می‌تواند داده‌های شبکه را مشاهده و بررسی کند. در این شبکه‌ها کاربران احراز هویت نمی‌کنند و هویت آنها در طول مدت استفاده از بلاکچین ناشناس باقی می‌ماند.
اتریوم (ETH) و بیت کوین (BTC) اولین بلاکچین‌های غیرمجاز محسوب می‌شوند. این دو شبکه متن‌باز هستند و از الگوریتم‌های اجماع برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌های جدید بهره می‌گیرند. بنابراین هر کاربری می‌تواند وارد بلاکچین شود، برای مشارکت در فرآیندهای شبکه اقدام و تمام تراکنش‌های ثبت‌شده را مشاهده کند. برای مثال پلتفرم Etherscan امکان جست‌وجو، مشاهده و بررسی تمام تراکنش‌های شبکه اتریوم را در اختیار کاربران قرار داده است.
بلاکچین غیرمجاز مالک یا مدیر ندارد و از الگوی اجماع برای مدیریت شبکه استفاده می‌کند. برخی از معروف‌ترین الگوریتم‌ها عبارتند از:
- اثبات کار (PoW)
- اثبات سهام (PoS)
- اثبات موثر سهام (ePoS)
الگوریتم‌های اجماع قوانین و دستورالعمل‌های متفاوتی دارند. هر الگوریتم برای استخراج بلاک‌های جدید، اعطای پاداش و اعتبارسنجی تراکنش‌ها فرآیندهای خاص خودش را دارد. با استفاده از این الگوی‌های اجماع، امنیت شبکه افزایش پیدا می‌کند. برای انجام هر گونه اعمال خرابکارانه باید بیش از ۵۰ درصد ماینرها یا اعتبارسنج‌ها متحد شوند. این در حالی است که تعداد نودهای این شبکه‌ها بسیار زیاد است و به همین دلیل احتمال بروز چنین حملاتی بسیار کم است.
مقایسه و بررسی تفاوت بلاکچین مجاز و غیرمجاز
در این بخش به بررسی تفاوت بلاکچین مجاز و غیرمجاز می‌پردازیم. اگر قصد توسعه یک برنامه غیرمتمرکز را دارید یا می‌خواهید از خدمات شبکه‌ای استفاده کنید، باید درک درستی از تفاوت شبکه‌های مجاز و غیرمجاز داشته باشید.
سانسور و شفافیت
اگر برای شفافیت و حریم خصوصی اهمیت زیادی قائل هستید، بلاکچین غیرمجاز انتخاب بهتری برای شما خواهد بود. در این شبکه‌ها هویت کاربران مشخص نمی‌شود و همه تراکنش‌ها قابل مشاهده است. هیچ سانسوری وجود ندارد و همه کاربران شانس یکسانی برای دریافت داده‌ها دارند. در طرف مقابل بلاکچین مجاز به دست یک فرد حقیقی یا حقوقی کنترل می‌شود و دسترسی به داده‌ها محدود خواهد بود.
تجاری‌سازی و کمک به کسب‌وکارها
بلاکچین مجاز عملکرد خوبی در بازار NFT داشته است. در شبکه‌های خصوصی امتیازات و دسترسی‌های بیشتری به خریداران NFTها داده می‌شود. کسب‌وکارها اعضای permissioned blockchain را انتخاب می‌کنند و به همین دلیل از نظر تجاری‌سازی نسبت به permissionless blockchain برتری دارد.
عملکرد و امنیت
بلاکچین مجاز سرعت بیشتر و امنیت کمتری در مقایسه با بلاکچین غیرمجاز دارد. تعداد کم اعضای بلاکچین مجاز باعث افزایش سرعت پردازش می‌شود اما امنیت داده‌ها ممکن است در خطر باشد. کافی است اکثریت اعضا یا مدیران تصمیم به سوءاستفاده از داده‌ها بگیرند. این معضل در بلاکچین غیرمجاز کمتر رخ خواهد داد؛ زیرا تعداد کاربران بسیار بیشتر است و مدیری وجود ندارد.
مشارکت جامعه و مدیریت اکوسیستم
متن‌باز بودن بلاکچین‌های غیرمجاز سبب می‌شود توسعه و پیشرفت این شبکه‌ها سریع‌تر و آسان‌تر شود. از طرفی مدیریت این شبکه‌ها به صورت غیرمتمرکز است و تغییرات و اصلاحات با رأی‌گیری مشخص می‌شود. چنین ساختاری باعث تسریع پیشرفت شبکه خواهد شد. این در حالی است که در بلاکچین مجاز هر تغییر یا توسعه‌ای وابسته به نظر مدیر خواهد بود.
مصرف برق
یکی از موارد مهم تفاوت بلاکچین مجاز و غیرمجاز مصرف برق است. مصرف انرژی شبکه‌های غیرمجاز بیشتر است؛ زیرا حجم تراکنش‌ها بسیار زیاد است. توکن‌هایی مثل بیت کوین و اتریوم به منظور اعطای پاداش به ماینرها ایجاد شده‌اند. ماینرها توان پردازشی و انرژی برق را در اختیار شبکه قرار می‌دهند تا بلاک جدید ایجاد شود. بلاکچین مجاز مصرف برق و نیاز پردازشی کمی دارد و به همین دلیل نیازی به توکن بومی نخواهد داشت.
سفارشی‌سازی و انعطاف پذیری
بلاکچین مجاز به راحتی سفارشی‌سازی می‌شود و مطابق با نظر اعضا توسعه خواهد یافت. در طرف مقابل بلاکچین غیرمجاز به سختی تغییر می‌یابد؛ زیرا برای هر تغییر باید بیش از ۵۰ درصد اعضای شبکه موافقت خود را اعلام کنند.
خلاصه مطلب
بررسی تفاوت بلاکچین مجاز و غیرمجاز به ما در انتخاب بهترین بستر برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز و پروژه‌های دیفای کمک خواهد کرد. علاوه بر این، کاربران عادی نیز باید درک درستی از تفاوت‌های این شبکه‌ها داشته باشند. برنامه‌هایی که در بلاکچین مجاز اجرا می‌شوند سرعت بیشتر و امنیت کمتری دارند. در طرف مقابل بلاکچین غیرمجاز بستر مناسبی برای تراکنش‌های مخفیانه و نقل و انتقال دارایی است. قطعاً در آینده شبکه‌های بیشتری توسعه خواهد یافت و شاهد ارتقای کیفیت هر دو نوع بلاکچین خواهیم بود اما با توجه به استقبال کاربران از بسترهای غیرمتمرکز، شاید شانس بلاکچین‌های غیرمجاز برای پیشرفت بیشتر به نظر برسد.
دیدگاه خود را ثبت کنید