فهرست مطالب
راهکار لایه دو ZKSync یکی از بهترین و امیدبخش‌ترین راه‌حل‌ها برای افزایش مقیاس‌پذیری شبکه اتریوم و کاهش مبلغ کارمزدها است. مدت‌ها است که اتریوم با مشکل کندی پردازش تراکنش‌ها دست و پنجه نرم می‌کند. برای حل این معضل، راهکارهای متنوعی ارائه شده است که در این بین چند گزینه از جمله اکوسیستم ZKSync مورد توجه قرار گرفته‌اند. در این مقاله به بررسی این پروتکل پیچیده و پرکاربرد می‌پردازیم و مهم‌ترین پروژه‌های مبتنی بر ZKSync را بررسی خواهیم کرد.
راهکار لایه دو ZKSync چیست؟
اکوسیستم ZKSync یک راهکار مقیاس‌پذیری مبتنی بر فناوری zero-knowledge rollup برای بلاکچین اتریوم است. راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه دوم اتریوم به دو دسته knowledge rollups و optimistic rollups تقسیم می‌شوند.
با استفاده از فناوری رول‌آپ تراکنش‌ها از شبکه اصلی اتریوم به لایه دیگری منتقل می‌شوند و نتایج اعتبارسنجی برای شبکه اصلی ارسال می‌شود. در واقع صدها تراکنش در یک تراکنش تجمیع می‌شوند که توسط زنجیره اصلی اعتبارسنجی و ایمن خواهد شد.
امنیت سیستم‌های zero-knowledge rollup با استفاده از رمزنگاری تأمین شده است. راهکارهای zk-rollup صحت یک تراکنش را بدون نمایش اعتبارسنجی مشخص می‌کنند. به زبان ساده zk-rollup از رویکرد «در این مورد به من اعتماد کن» استفاده می‌کند. راهکارهای zk-rollup یکی از امیدوارکننده‌ترین گزینه‌ها برای افزایش مقیاس‌پذیری شبکه اتریوم و البته حفظ حریم خصوصی و امنیت اطلاعاتی کاربران و تراکنش‌ها است.
یکی از مزایای اصلی اکوسیستم zkSync هزینه پایین کارمزد شبکه اتریوم (gas) در بلاکچین لایه دو (L2) است. هزینه گس در لایه دوم تا ۱۰۰ برابر کمتر از زنجیره اصلی است. این در حالی است که امنیت تراکنش‌ها در لایه دوم برابر با شبکه اصلی خواهد بود.
علاوه بر این، zkSync در به‌روزرسانی نسخه V2 توان عملیاتی فوق‌العاده‌ای پیدا خواهد کرد. پس از این به‌روزرسانی، شبکه ZKSync می‌تواند بیش از ۱۰۰ هزار تراکنش را در ثانیه (TPS) پردازش کند. احتمالاً تا پایان سال ۲۰۲۲ دستیابی به این هدف محقق خواهد شد. پروتکل zkPorter قصد دارد چنین توان بالایی را در اختیار کاربران قرار دهد. همچنین به‌زودی از قراردادهای هوشمند سالیدیتی (Solidity) و زینک (Zinc) نیز پشتیبانی خواهد شد.
مقایسه اکوسیستم ZKSync با راهکارهای Optimistic Rollups و zk-proof
اکوسیستم ZKSync دو رقیب قدرتمند دارد. اولین رقیب راهکارهای لایه دو مبتنی بر optimistic rollups مثل Arbitrum و Optimism و دومین رقیب راهکارهای توسعه‌یافته با فناوری zk-proof مثل Starkware است. سرعت پردازش زنجیره‌ای در راهکارهای zk بیشتر است؛ زیرا هیچ دوره انتظاری برای تراکنش‌ها در شبکه وجود ندارد. با این حال راهکارهای zk-proof به قدرت محاسباتی بیشتری نیاز دارند. در نتیجه این راهکار برای برنامه‌های غیرمتمرکزی که عملیات پردازشی زیادی دارند مناسب نیستند.
فناوری optimistic rollups قراردادهای هوشمند را مستقیماً روی شبکه اتریوم اجرا می‌کند اما zk-rollupها بدین صورت عمل نمی‌کند.
همچنین تفاوت‌هایی بین راهکار zkSync و Starkware و همچنین هر دو راه‌حل zk-proof وجود دارد. راهکار Starkware زودتر شروع به کار کرد (05/2018 در مقایسه با 12/2019) و تا امروز سرمایه بیشتری جمع‌آوری کرده است. به علاوه راه‌حل Starkware در حال کار روی توسعه بیشتر است و اکوسیستم بزرگ‌تری دارد. در نهایت باید گفت پروتکل Starkware نسبت به zkSync دارای فناوری جمع‌آوری بهتر و سریع‌تری است.
به طور کلی هر دو راهکار مبتنی بر zk-proof فرآیندهای معتبری برای افزایش مقیاس‌پذیری شبکه اتریوم دارند. اکوسیستم zkSync به عنوان راه‌حل مردمی (توسعه‌یافته توسط توسعه‌دهندگان مستقل) در نظر گرفته می‌شود؛ در حالی که Starkware از پشتیبانان مهم و دانش فنی پیچیده‌ای برخوردار است.
تیم توسعه، سرمایه‌گذاران و نقشه راه اکوسیستم ZKSync
اکوسیستم ZKSync توسط شرکت متر لبز (Matter Labs) توسعه یافته است. متر لبز یک شرکت آلمانی است که بر روی مقیاس‌پذیری شبکه اتریوم تحقیق می‌کند. راهکار ZKSync در دسامبر ۲۰۱۹ کارش را آغاز کرد و نسخه V1 این پروتکل در ژوئن ۲۰۲۰ منتشر شد. پس از این به‌روزرسانی، رکورد پردازش ۳۰۰ تراکنش در ثانیه ثبت شد. در حال حاضر بنیاد توسعه این پروتکل تلاش می‌کند در نسخه 1.1 بتواند ۲۰ هزار تراکنش را در ثانیه پردازش کند. علاوه بر این، آخرین نسخه آزمایشی از V2 که با نام آلفای zkEVM منتشر شد، با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگار است.
شرکت متر لبز توانست در سپتامبر ۲۰۱۹ و در فوریه ۲۰۲۱ حدود ۴ میلیون دلار سرمایه برای توسعه این پروتکل از طریق شرکت‌هایی مثل Binance ،Aave ،Curve و Coinbase Ventures جمع‌آوری کند. در سری دوم جذب سرمایه نیز بودجه‌ای ۵۰ میلیون دلاری به کمک صندوق‌های سرمایه‌گذاری a16z ،Dragonfly و Placeholder جمع‌آوری شد. در نهایت، مجموعه BitDAO نیز ۲۰۰ میلیون دلار به اکوسیستم ZKSync کمک مالی کرد.
توکن ZKSync و ایردراپ احتمالی
راهکار لایه دو ZKSync هنوز توکن بومی ندارد. با این حال بنیاد توسعه ZKSync برنامه‌ها و اطلاعات توکنومیکس خود را بیان کرده است. توکن بومی ZKSync برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و سپرده‌گذاری (Stake) استفاده خواهد شد. کاربران اکوسیستم ZKSync توکن‌های مورد نظر را در یک رویداد ایردراپ (airdrop) دریافت خواهند کرد.
نحوه استفاده از پروتکل ZKSync
برای استفاده از راهکار لایه دو zkSync باید مراحل زیر را طی کنید:
- کیف پول رمزارزی و مبتنی بر مرورگر خود را به کیف پول پروتکل zkSync متصل کنید.
- حساب خود را فعال و شارژ کنید.
- یک تراکنش انتقال به سایر حساب‌های zkSync انجام دهید (مرحله اختیاری).
- اکوسیستم zkSync را جست‌وجو کنید.
بهترین پروژه‌های دیفای مبتنی بر ZKSync
راهکار لایه دو zkSync میزبان برنامه‌ها (DApps) و پروژه‌های دیفای (DeFi) مختلفی بوده است. در ادامه به برخی از بهترین و معروف‌ترین پروژه‌ها اشاره خواهیم کرد.
صرافی Curve
کرو (Curve) یک صرافی غیرمتمرکز برای استیبل کوین‌ها است. این صرافی از بازارساز خودکار (AMM) استفاده می‌کند. توکن بومی این صرافی با نماد CRV نمایش داده می‌شود.
پروتکل Yearn Finance
یرن فایننس یا وای ارن فایننس(Yearn Finance) یک پروتکل ترکیبی است که روش‌های مختلفی را برای سرمایه‌گذاری و دریافت سود پیشنهاد می‌کند. توکن بومی این صرافی YFI نام دارد. کاربران یرن فایننس می‌توانند از طریق کیف پول Argent به اکوسیستم zkSync دسترسی داشته باشند.
صرافی ZigZag
زیگ زاگ (ZigZag) یک صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر راهکار لایه دو zkSync است که انجام معاملات اسپات را با استفاده از zk-rollups امکان‌پذیر می‌کند. به کمک این صرافی کاربران بدون پرداخت هزینه گس معاملات خود را در شبکه اتریوم انجام خواهند داد.
صرافی Mute.io
میوت (Mute) یک صرافی غیرمتمرکز است که با استفاده از بازارساز خودکار طراحی شده است. این پلتفرم بستری برای ییلد فارمینگ (Yield Farmming) و شرکت در عرضه اولیه (IDO) است. این صرافی با استفاده از فناوری zk-rollup توسعه یافته است و یک پلتفرم DAO محسوب می‌شود. رمزارز MUTE توکن بومی این صرافی است.
پروتکل Taker Protocol
تیکر پروتکل (Taker Protocol) یک پروتکل نقدینگی برای ارزهای دیجیتال است. کاربران این پروتکل می‌توانند رمزارزهای مختلف و NFTها را بخرند و بفروشند یا اجاره کنند. به علاوه کاربران با تأمین نقدینگی می‌توانند سودهای دوره‌ای دریافت کنند. این پروتکل نیز یک پلتفرم DAO به حساب می‌آید.
از بهترین پل‌های زنجیره‌ای مبتنی بر فناوری zkSync نیز می‌توان به ZigZag و Orbiter Finance اشاره کرد. ردیو (Reddio)، هوم اسپیس (Homespace)، اپن استارز (OpenStars) و توارا (Tevaera) نیز بهترین بازارهای NFT توسعه‌یافته با استفاده از zkSync هستند.
خلاصه مطلب
راهکار لایه دو ZKSync یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای افزایش مقیاس‌پذیری بلاکچین اتریوم است. این راهکار تراکنش‌ها را به لایه دیگری منتقل می‌کند و نتیجه پردازش را به شبکه اصلی می‌فرستد. از مهم‌ترین پروژه‌های مبتنی بر اکوسیستم ZKSync می‌توان به صرافی Curve و پروتکل یرن فایننس اشاره کرد. با توجه به محبوبیت بالای بلاکچین اتریوم راهکارهای مقیاس‌پذیری این شبکه شانس زیادی برای جذب کاربر و توسعه‌دهنده دارند. پروتکل ZKSync رقبای سرسختی دارد اما تا امروز توانسته رقابت شانه‌به‌شانه‌ای با سایر راهکارها داشته باشد.
دیدگاه خود را ثبت کنید