آموزش وام گیری و وام دهی در دیفای

فرآیند وام دهی و وام گیری در دیفای تا حدی شبیه به بازارهای سنتی است. در هر دو بازار، فردی که قصد وام گرفتن دارد، باید بخشی از سرمایه خود را (ارز دیجیتال باشد یا ارز فیات) در ازای دریافت مقدار بیشتری ارز، در اختیار شخص دیگری قرار دهد. مفهوم «قرض دادن و قرض گرفتن» از قدیم وجود داشته است و یکی از جنبه‌های اصلی هر سیستم مالی است؛ به‌ ویژه تنظیم «بانکداری ذخیره کسری» که امروزه عمدتاً در سراسر جهان استفاده می‌شود. بانکداری ذخیره کسری به سیستمی گفته می‌شود که بانک از طریق آن، دارایی‌ای را که از کاربران دریافت می‌کند، فقط در گاوصندوق و بلااستفاده نگه نمی‌دارد، بلکه آن را به‌ عنوان وام در اختیار متقاضیان وام قرار می‌دهد. وام‌دهندگان در ازای یک نرخ بهره ثابت، مقداری وجه را در اختیار وام‌گیرندگان قرار می‌دهند. با انجام این کار، وام‌دهنده سود کسب می‌کند و وام‌گیرنده به دارایی مورد نیازش دست می‌یابد.

اما احتمالاً این سؤال برای بسیاری ایجاد می‌شود که وام دهی و وام گیری به چه صورت انجام می‌گیرد؟ به‌ طور کلی ارائه و دریافت وام با استفاده از ارزهای دیجیتال، از دو روش انجام می‌پذیرد:

1. مؤسسه‌های مالی متمرکز مانند BlockFi ،Celsius و …
2. با استفاده از پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز مانند Aave ،Maker و …

دیفای (DeFi) چیست؟

پلتفرم‌های CeFi (مؤسسه‌های مالی متمرکز)، اگرچه تا حدودی غیرمتمرکز هستند، اما تقریباً مانند اکثر بانک‌های سنتی عمل می‌کنند. در واقع این مؤسسه‌ها از طریق سپرده کاربران، به اشخاص ثالث مانند بازارسازان، صندوق‌های تأمین مالی یا سایر کاربران بانک‌ها وام می‌دهند. این مؤسسه‌ها، در ازای انجام این کار، به صاحبان سرمایه (سپرده) سود با نرخ ثابت پرداخت می‌کنند. اگرچه از نظر تئوری این مدل کاملاً خوب و بدون مشکل به نظر می‌رسد، اما ممکن است که در مراحل اجرا با چالش‌های مختلفی مانند سرقت، هک و … روبه‌رو شود؛ چالش‌هایی که در نهایت موجب از دست‌ رفتن سرمایه کاربران می‌شود.

از سوی دیگر، پروتکل‌های DeFi به کاربران این امکان را می‌دهند که به‌ صورت کاملاً غیرمتمرکز به‌ عنوان وام‌دهنده یا وام‌گیرنده در شبکه فعالیت کنند، بدون آنکه برای ایفای این نقش به شخص ثالث و کنترل‌هایی بیرونی، نیاز داشته باشند. اما این کار چگونه انجام می‌شود؟

در مراکز مالی غیرمتمرکز (DeFi)، با استفاده از قراردادهای هوشمند که مبتنی بر شبکه بلاکچین (عمدتاً شبکه اتریوم) هستند، وام دهی و وام گیری انجام می‌گیرد. برخلاف CeFi، پلتفرم‌های DeFi می‌توانند توسط هر کسی، در هر مکانی، بدون اینکه اطلاعات شخصی خود را به یک مقام مرکزی تحویل دهند یا به اشتراک بگذارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فرآیند وام دهی و وام گیری در دیفای به چه شکل است؟

فردی که قصد وام دهی در دیفای را دارد، توکن‌های مدنظر خود را از طریق قراردادهای هوشمند در اختیار بازارپولی مربوطه قرار می‌دهد و در ازای انجام این کار، سودش را از طریق توکن بومی شبکه دریافت می‌کند. هنگام استفاده از پروتکل‌های دیفای مانند Aave و Maker، کاربرانی که می‌خواهند به‌ عنوان وام‌دهنده فعالیت کنند، باید توکن‌های خود را در آنچه به‌ عنوان «بازار پول» نامیده می‌شود قرار دهند. فرد دارایی‌های خود را در یک قرارداد هوشمند که به‌ عنوان یک واسطه دیجیتال خودکار عمل می‌کند، قرار می‌دهد. با انجام این کار، توکن‌های موجود در بازار پول برای وام دهی در اختیار دیگر کاربران قرار می‌گیرد. علاوه بر این، نرخ بهره وام دهی، از طریق همین قرارداد هوشمند، به شکل توکن بومی پلتفرم، به‌ صورت خودکار به وام‌دهنده پرداخت می‌شود. به‌ عنوان‌ مثال، در پلتفرم Aave توکن aTokens و در پلتفرم Maker توکن Dai به‌ عنوان بهره به وام‌دهنده پرداخت می‌شود.

تقریباً تمام وام‌هایی که از طریق توکن‌های بومی پرداخت می‌شوند، به وثیقه‌ای بیشتر از مقدار وام نیاز دارند. به این معنی که کاربرانی که قصد دریافت وام دارند،باید (اجباراً) ضمانتی را در اختیار پلتفرم قرار دهند که ارزش آن بیشتر از خود وام است.

آیا محدودیتی برای وام گیری در دیفای وجود دارد؟

اگر به دنبال پاسخی کوتاه و سریع هستید، باید بگوییم بله. اما اگر به دنبال چرایی آن هستید، باید بگوییم پاسخ در دو سؤال زیر نهفته است:

• آیا این پلتفرم نقدینگی کافی دارد؟
• وثیقه شخص وام‌گیرنده چیست؟

در واقع مقدار محدودیتی که برای وام در نظر گرفته می‌شود، در وهله اول به مجموع دارایی یا همان نقدینگی که در یک بازار خاص موجود است، بستگی دارد. شاید این موضوع در نگاه اول چندان مهم به نظر نرسد، اما اینکه فردی مقدار زیادی از توکن‌های پلتفرم را به‌ عنوان قرض از آنِ خود کند، می‌تواند بر وضعیت و شرایط آن توکن تأثیرگذار باشد.

علاوه بر میزان نقدینگی پلتفرم، وثیقه‌ای که فرد برای وام گیری در دیفای ارائه می‌کند، عامل دیگری است که در تعیین سقف وام دریافتی تأثیرگذار است. به‌ عنوان‌ مثال، دای و اتر (ETH) دارای ضریب وثیقه 75 درصدی در پلتفرم وام دهی DeFi Compound هستند؛ به این معنی که کاربران می‌توانند تا 75 درصد از ارزش دای یا اتریوم وثیقه خود را وام بگیرند. برای محاسبه حداکثر مقدار وام در دیفای، باید ارزش وثیقه را در ضریبی که پلتفرم برای آن نوع وثیقه در نظر گرفته است، ضرب کنید.

منظور از سود وام دهی در دیفای چیست؟

همان‌طور که گفته شد، برای وام دهی در دیفای شخص باید توکن و همچنین قرارداد هوشمند را با استفاده از یک برنامه DeFi انتخاب کند. بهره‌ای که وام‌دهندگان دریافت می‌کنند و آنچه که وام‌گیرندگان باید بپردازند، با استفاده از نسبتی که بین توکن‌های عرضه‌شده و قرض‌گرفته‌شده در یک بازار خاص وجود دارد، محاسبه می‌شود. همچنین، برخی از پروتکل‌ها، مانند Aave، مزایایی همچون APYهای(درصد سود سالانه) وام گیری با نرخ ثابت و همچنین وام‌های لحظه‌ای (flash loan) را ارائه می‌دهند؛ وام‌هایی که برای دریافت آنها نیاز به ارائه هیچ وثیقه‌ای نیست.

آیا ارائه و دریافت وام در دیفای امن است؟

در مقایسه با مؤسسه مالی متمرکز، خطر هک و حمله سایبری برای مراکز مالی غیرمتمرکز بسیار کمتر و تقریباً غیرممکن است. با این‌ حال، این پروتکل‌های وام دهی و وام گیری، خالی از ایراد نیستند. پروتکل‌های DeFi خطرات خاصی دارند؛ مانند دست‌کاری قراردادهای هوشمند شخص ثالث و خطر افزایش چشمگیر APY‌های وام‌گیری در مدت کوتاه!

خلاصه مطلب

در حالی‌ که کل فرآیند وام دهی و وام گیری در دیفای پیچیده نیست، تفاوت‌های کوچک خاصی از نظر نحوه عملکرد در هر پروتکل خاص دیفای وجود دارد؛ به‌ عنوان‌ مثال، کیف پول‌های مختلفی که این پروتکل‌ها از آنها پشتیبانی می‌کنند، کارمزد و غیره. علاوه بر این، کاربران همچنان باید محتاط باشند و اطمینان حاصل کنند که آدرس کیف پول و جزئیات آن را صحیح وارد کرده‌اند تا در نهایت سرمایه خود را از دست ندهند؛ زیرا در این روش راهی برای بازیابی دارایی وجود ندارد.