فهرست مطالب
مقدمه
صرافی‌های متمرکز سال‌ها ستون اصلی بازار ارزهای دیجیتال بودند. این نوع صرافی‌ها تسویه حساب سریع، حجم معاملات و نقدینگی بالایی را ارائه می‌دهند. با این حال، بعدها دنیایی موازی در قالب پروتکل‌های بدون نیاز به اعتماد (Trustless) نیز ساخته شد؛ صرافی‌های غیرمتمرکزی (DEX) که نیازی به واسطه یا متولی برای تسهیل معاملات ندارند. یکی از پیشگامان پلتفرم‌های معاملاتی غیرمتمرکز، صرافی یونی سواپ (UniSwap) است.
خرید ارز دیجیتال با ۱۰ هزار تومان!یونی سواپ مجموعه‌ای از برنامه‌های رایانه‌ای است که روی بلاکچین اتریوم اجرا می‌شود و امکان مبادله توکن‌ها به صورت غیرمتمرکز را فراهم می‌کند. در این صرافی معامله‌گران می‌توانند بدون نیاز به اعتماد به دیگران، توکن‌های مبتنی بر اتریوم را مبادله کنند. در همین حال، هرکسی می‌تواند ارزهای دیجیتال خود را به ذخایر خاصی که استخرهای نقدینگی نام دارند، وام دهد و در ازای تأمین نقدینگی این استخرها، پاداش دریافت کند.
اما این تک شاخ جادویی چگونه یک توکن را به توکن دیگر تبدیل می‌کند؟ UniSwap چگونه کار می‌کند؟ برای استفاده از یونی سواپ به چه چیزی نیاز داریم؟ برای یافتن پاسخ این سؤال‌ها، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
صرافی یونی سواپ چیست؟
یونی سواپ یک پروتکل معاملاتی متن باز و غیرمتمرکز است که روی اتریوم ساخته شده است. به طور دقیق‌تر، UniSwap یک پروتکل نقدینگی خودکار است. در این صرافی به هیچ دفتر سفارش یا نهاد متمرکزی برای انجام معاملات نیاز نیست. صرافی یونی سواپ به کاربران اجازه می‌دهد که بدون واسطه و با درجه بالایی از غیرمتمرکز بودن و مقاومت در برابر سانسور، معاملات خود را انجام دهند.
اما معاملات بدون دفتر سفارش چگونه انجام می‌شوند؟ در پاسخ این سؤال باید بگوییم که مدل صرافی یونی سواپ به این صورت است که نقدینگی مورد نیاز توسط تأمین‌کنندگان نقدینگی تأمین می‌شود. این سیستم یک مکانیزم قیمت‌گذاری غیرمتمرکز را ارائه می‌دهد که عدم وجود دفتر سفارش را حل می‌کند.
از آنجایی که UniSwap یک پروتکل غیرمتمرکز است، هیچ فرآیند لیست شدنی در آن وجود ندارد. بنابراین، تا زمانی که نقدینگی کافی در دسترس معامله‌گران باشد، هر توکن ERC-20 می‌تواند بر بستر این پلتفرم راه‌اندازی و مبادله شود. در نتیجه، در یونی سواپ کارمزد لیست شدن توکن‌ها از کاربران کسر نمی‌شود.
پروتکل یونی سواپ توسط هایدن آدامز (Hayden Adams) در سال ۲۰۱۸ میلادی ایجاد شد. اما فناوری زیربنایی که الهام‌بخش توسعه این پلتفرم بود، در ابتدا توسط ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin)، خالق و هم‌بنیانگذار اتریوم، مطرح شد.
صرافی یونی سواپ چگونه کار می‌کند؟
یونی سواپ هیچ دفتر سفارشی ندارد و از معماری سنتی صرافی‌های دیجیتال معمول استفاده نمی‌کند. صرافی یونی سواپ بر مبنای مدلی به نام بازارساز محصول ثابت (Constant Product Market Maker) که نوعی از مدل بازارساز خودکار (AMM) است، کار می‌کند.
این ذخایر توسط تأمین‌کنندگان نقدینگی تأمین می‌شوند. هرکسی می‌تواند با سپرده‌گذاری مقداری وجه معادل دو توکن در استخرهای نقدینگی، به یک تأمین‌کننده نقدینگی تبدیل شود. در مقابل، کارمزد پرداختی به استخرها توسط معامله‌گران، با توجه به سهم تأمین‌کنندگان نقدینگی در استخر، میان آنها توزیع می‌شود.
بیایید با جزئیات بیشتری به نحوه عملکرد صرافی یونی سواپ بپردازیم.
تأمین‌کنندگان نقدینگی باید معادل دو توکن در استخرها سپرده‌گذاری کنند. این دو توکن می‌توانند یک اتریوم (ETH) و یک توکن ERC-20 و یا دو توکن ERC-20 باشند. این استخرها معمولاً از استیبل کوین‌هایی مانند دای (DAI)، یواس‌دی کوین (USDC) یا تتر (USDT) پر شده‌اند، اما هیچ الزامی در این رابطه وجود ندارد. در مقابل، تأمین‌کنندگان نقدینگی توکن نقدینگی دریافت می‌کنند که نشان‌دهنده سهم آنها از کل حجم نقدینگی یک استخر است. این توکن‌های نقدینگی را می‌توان بابت سهمی که تأمین‌کننده نقدینگی در استخر دارد، بازخرید کرد.
برای مثال، استخر نقدینگی ETH/USDT را در نظر بگیرید. ما ETHهای موجود در استخر را x و USDTهای موجود را y می‌نامیم. یونی سواپ این دو مقدار را می‌گیرد و برای محاسبه کل نقدینگی موجود در استخر، آنها را در هم ضرب می‌کند. نتیجه این محاسبه را k می‌نامیم. بر اساس ایده اصلی UniSwap، مقدار k باید ثابت بماند، به این معنی که نقدینگی کل در استخر ثابت است. بنابراین، فرمول کل نقدینگی یک استخر به صورت زیر است:
x * y = k
وقتی کاربری می‌خواهد معامله کند، چه اتفاقی می‌افتد؟
فرض کنید کاربری با استفاده از استخر نقدینگی ETH/USDT، یک ETH را به قیمت ۳۰۰۰ USDT خریداری می‌کند. با انجام این کار، مقدار USDTهای موجود در استخر افزایش و تعداد ETHهای موجود کاهش می‌یابد. همچنین، از آنجایی که با انجام این معامله، تعداد ETH کمتری برای معامله در استخر باقی می‌ماند و از طرفی، نقدینگی کل (k) باید ثابت بماند، قیمت این ارز دیجیتال افزایش می‌یابد. این مکانیسمی است که قیمت را تعیین می‌کند. در نهایت، قیمت پرداختی برای ETHهای موجود بر اساس میزان تغییر نسبت بین x و y در یک معامله، تعیین خواهد شد.
لازم به ذکر است که این مدل مقیاس خطی ندارد. در واقع، هرچه یک سفارش بزرگ‌تر باشد، تعادل بین x و y بیشتر تغییر می‌کند. به این معنا که سفارش‌های بزرگ‌تر در مقایسه با سفارش‌های کوچک‌تر به صورت نمایی گران‌تر می‌شوند و این موضوع، منجر به اسلیپیج (Slippage) بیشتر و بیشتر می‌شود. این بدان معنا است که هرچه حجم نقدینگی در یک استخر بیشتر باشد، پردازش سفارش‌های بزرگ‌تر آسان‌تر است. چرا؟ چون در این حالت، تغییر نسبت بین x و y کمتر است.
ویژگی‌های صرافی یونی سواپ
فناوری پشت UniSwap تاکنون چندین بار ارتقا یافته و این صرافی همیشه در حال ارائه قابلیت‌های جدیدی است. در ادامه، مهم‌ترین ویژگی‌های نسخه سوم صرافی یونی سواپ را مرور کنیم.
افزایش بازدهی سرمایه
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نسخه سوم صرافی یونی سواپ مربوط به بازدهی سرمایه است. بیشتر بازارسازهای خودکار از لحاظ سرمایه بسیار ناکارآمد هستند؛ یعنی بیشتر وجوهی که در آنها وجود دارد، مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. این به دلیل ویژگی ذاتی مدل x * y = k است که در بخش قبلی مورد بحث قرار گرفت. به صورت ساده‌تر، هرچه نقدینگی بیشتری در استخر وجود داشته باشد، سیستم می‌تواند سفارش‌های بزرگ‌تری را در محدوده قیمتی بالاتر پشتیبانی و پردازش کند.
با این حال، تأمین‌کنندگان نقدینگی در این استخرها اساساً نقدینگی را برای منحنی (محدوده) قیمتی بین صفر تا بی‌نهایت تأمین می‌کنند. فرض کنید بیشتر معاملات در یک محدوده قیمتی خاص انجام شوند. در این صورت، آن دسته از دارایی‌هایی که در آن بخش از منحنی قیمتی معامله‌ای انجام نشده است، بلااستفاده باقی می‌مانند. این بدان معنا است که فقط درصد کمی از کل بودجه تأمین‌کننده نقدینگی برای وی کارمزد دریافت می‌کند.
به عنوان مثال، فرض کنید در پلتفرم UniSwap حدود ۵ میلیارد دلار نقدینگی قفل شده است، در حالی که این صرافی روزانه تنها حدود ۱ میلیارد دلار تراکنش انجام می‌دهد.
این مشکل در نسخه سوم صرافی یونی سواپ رفع شده است؛ به این صورت که تأمین‌کنندگان نقدینگی اکنون می‌توانند محدوده قیمتی دارایی مورد نظر خود را انتخاب و به عبارتی، کل سرمایه خود را در یک محدوده قیمتی خاص سپرده‌گذاری کنند. به این ترتیب، نه تنها کسری از دارایی‌های سپرده‌گذاری‌شده، بلکه کل مبلغ برای تأمین‌کننده نقدینگی بازدهی به همراه دارد.
نقدینگی غیر قابل تعویض
همان‌طور که گفته شد، هر سپرده‌گذار می‌تواند محدوده قیمتی مورد نظر خود را برای تأمین کردن نقدینگی آن بازه تعیین کند. بنابراین، موقعیت هر تأمین‌کننده نقدینگی منحصربه‌فرد است و دیگر قابل تعویض نیست. در نتیجه، موقعیت هر تأمین‌کننده نقدینگی در UniSwap را می‌توان با یک توکن غیر قابل تعویض (NFT) نشان داد.
اجرا شدن یونی سواپ روی راهکارهای لایه دوم
در یک سال گذشته، کارمزد انجام تراکنش‌ها در شبکه اتریوم افزایش چشمگیری داشته است. این موضوع باعث شده که UniSwap برای بسیاری از کاربران کوچک‌تر از لحاظ اقتصادی غیرقابل‌استفاده باشد.
خبر خوب اینکه، نسخه سوم یونی سواپ روی یک راه‌حل مقیاس‌پذیری لایه دوم به نام رول آپ اپتیمیستیک (Optimistic rollup) نیز اجرا می‌شود. این یک روش عالی برای استفاده از راهکارهای مقیاس‌پذیری و قراردادهای هوشمند است، در حالی که هنوز از امنیت شبکه اصلی اتریوم نیز بهره‌مند می‌شوید. اجرای صرافی یونی سواپ روی این رول آپ منجر به افزایش قابل‌توجه توان پردازش تراکنش‌ها و کارمزد بسیار کمتر برای کاربران شده است.
صرافی UniSwap چگونه درآمدزایی می‌کند؟
صرافی یونی سواپ درآمدزایی نمی‌کند. UniSwap یک پروتکل غیرمتمرکز است که توسط پارادایم (Paradigm) –یک شرکت سرمایه‌گذاری و صندوق پوشش ریسک مبتنی بر ارز دیجیتال– پشتیبانی می‌شود. همه کارمزدها میان تأمین‌کنندگان نقدینگی توزیع می‌شوند و هیچ یک از بنیانگذاران از معاملات انجام‌شده در این پروتکل، بهره‌ای برای خود برنمی‌دارند.
در حال حاضر، کارمزدی که به تأمین‌کنندگان نقدینگی پرداخت می‌شود، ۰٫۳ درصد از هر تراکنش است. به طور پیش‌فرض، این کارمزدها به استخرهای نقدینگی اضافه می‌شوند، اما تأمین‌کنندگان نقدینگی می‌توانند در هر زمان از آنها استفاده کنند.
در این میان، ممکن است بخشی از کارمزدها نیز به توسعه‌های آتی UniSwap اختصاص داده شود.
چگونه از صرافی یونی سواپ استفاده کنیم؟
یونی سواپ یک پروتکل متن باز است؛ به این معنا که هر کسی می‌تواند برنامه فرانت‌اند (frontend) خود را برای آن ایجاد کند. با این حال، رایج‌ترین برنامه‌های مورد استفاده برای انجام معاملات، app.uniswap.org یا uniswap.exchange هستند.
برای استفاده از صرافی یونی سواپ مراحل زیر را دنبال کنید:
- به رابط یونی سواپ بروید.
- کیف پول خود را وصل کنید. می‌توانید از کیف پول متامسک (MetaMask)، تراست والت (Trust Wallet) یا هر کیف پول دیگری که از توکن‌های مبتنی بر اتریوم پشتیبانی می‌کند، استفاده کنید.
- توکنی را که می‌خواهید آن را مبادله کنید، انتخاب کنید.
- توکنی را که می‌خواهید با آن مبادله کنید، انتخاب کنید.
- روی گزینه Swap (مبادله) کلیک کنید.
- در این مرحله، پیش‌نمایش تراکنش خود را در یک پنجره بازشو مشاهده خواهید کرد.
- درخواست انجام تراکنش را در کیف پول خود تأیید کنید.
- منتظر بمانید تا تراکنش شما در بلاکچین اتریوم تأیید شود. می‌توانید وضعیت تراکنش خود را از طریق سایت اتراسکن (Etherscan) پیگیری کنید.
توکن یونی سواپ (UNI)
ارز دیجیتال UNI توکن اصلی پروتکل یونی سواپ است که به دارندگان خود، امکان مشارکت در شبکه را می‌دهد. این بدان معنا است که دارندگان توکن UNI می‌توانند به تغییرات این پروتکل رأی دهند.
حداکثر عرضه توکن UNI، یک میلیارد واحد است که همه آنها در همان ابتدا ضرب شده‌اند. ۶۰ درصد از این توکن‌ها میان اعضای جامعه UniSwap توزیع می‌شود، در حالی که ۴۰ درصد دیگر در طول چهار سال در اختیار اعضای تیم، سرمایه‌گذاران و مشاوران قرار می‌گیرد.
بخشی از توزیع توکن‌های UNI در میان اعضای جامعه یونی سواپ از طریق استخراج نقدینگی اتفاق می‌افتد؛ یعنی توکن‌های UNI میان افرادی که نقدینگی استخرهای ETH/USDT، ETH/USDC، ETH/DAI و ETH/WBTC در شبکه یونی سواپ را تأمین کنند، توزیع خواهند شد.
اما اعضای جامعه یونی سواپ چه کسانی هستند؟ در جواب این سؤال باید بگوییم هر آدرس اتریومی که با قراردادهای یونی سواپ تعامل داشته باشد، یکی از اعضای جامعه UniSwap به شمار می‌رود.
سخن پایانی
یونی سواپ یک پروتکل مبادلاتی نوآورانه است که روی شبکه اتریوم ساخته شده است. این صرافی غیر متمرکز به هر کسی که کیف پول اتریوم دارد، اجازه می‌دهد که بدون دخالت اعضای مرکزی، به مبادله توکن‌های خود بپردازند.
در حالی که این صرافی هنوز محدودیت‌هایی دارد، اما همچنان خدمات هیجان‌انگیزی برای مبادله توکن‌ها به صورت بدون نیاز به اعتماد ارائه می‌دهد و همواره به دنبال توسعه بیشتر و بهبود خدمات خود است. انتظار می‌رود با راه‌اندازی کامل شبکه مقیاس‌پذیر اتریوم ۲.۰، یونی سواپ نیز از مزایای این شبکه بهره‌مند شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید