مبادلات اتمی یا اتمیک سواپ (Atomic Swap) چیست؟

مقدمه

اتمیک سواپ (Atomic Swap)، مدلی نوین از معاملات ارزهای دیجیتال است که با استفاده از آنها، امکان ارسال و دریافت توکن‌ها از بلاکچین‌‎های مختلف، فراهم می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با مبادله اتمی و مزایا و معایب آن، در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

مبادلات اتمی یا Atomic Swap چیست؟

اتمیک سواپ، نمونه‌ای از قراردادهای خودکاری هستند که برای ارسال و دریافت ارز دیجیتال از دو بلاکچین مختلف، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مکانیزم که گاهی اوقات به ‌عنوان معاملات زنجیره‌ای اتمی نامیده می‌شود، هنگام انجام معاملات نیاز به نهادهای شخص ثالث متمرکز را کاملاً از بین می‌برد.

در واقع با استفاده از این مدل معاملات، کاربران بدون اینکه شناختی از یکدیگر داشته باشند یا نیاز باشد که به یکدیگر اعتماد کنند، قادر به ارسال و دریافت ارزهای دیجیتال خواهند بود.

تاریخچه اتمیک سواپ

تیر نولان (Tier Nolan) ایده مبادلات همتا به همتا بدون دخالت شخص ثالث را در سال 2013 مطرح کرد. در واقع او زیرساخت اساسی برای نحوه ایجاد مبادلات ارزهای دیجیتال با استفاده از فناوری‌های مختلف بلاکچین را بنا نهاد.

چارلی لی (Charlie Lee) مؤسس لایت کوین، از فناوری مبادله اتمی در سال 2017 در یک توییت خبر داد. او در توییت خود اعلام کرد که با استفاده از مبادله های اتمی توانسته تبدیل LTC/BTC را انجام دهد؛ یعنی 10 لایت کوین را به 0.1167 بیت کوین تبدیل کرده است. از آن زمان، بسیاری از پلتفرم‌های صرافی غیرمتمرکز و همچنین معامله‌گران مستقل از این فناوری برای ترید ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند.

در حال حاضر، مبادلات اتمی فرصت‌های زیادی برای ترید ارزهای دیجیتال فراهم کرده‌اند. بسیاری از صرافی‌های مطرح مانند صرافی بایننس، صرافی کراکن و صرافی کوین بیس، کنترل کامل کیف پول را در اختیار کاربران قرار نمی‌دهند؛ بنابراین امنیت دارایی و سرمایه کاربران، تا حد زیادی به امنیت و نحوه عملکرد پلتفرم بستگی دارد. این در حالی است که معادلات اتمیک سواپ با انعطاف‌پذیری بیشتر و هزینه‌های کمتر، خطرات امنیتی را کاهش می‌دهند و امنیت بیشتری برای کاربران فراهم می‌کنند.

مبادلات اتمی چگونه کار می‌کنند؟

Atomic به فرآیندهایی اشاره دارد که نهایی می‌شوند یا اصلاً شروع نمی‌شوند. به عبارت دیگر، مبادله اتمی با اطمینان از اینکه دو طرف قبل از تکمیل معامله، تمام شرایط از پیش تعریف شده را برآورده می‌کنند، تراکنش را تأیید می‌کند. برای برآورده ساختن این هدف، از قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود؛ قراردادهایی که به ‌صورت خودکار آغاز می‌شوند و شرایط لازم برای انجام یک تراکنش را اعمال می‌کنند.

به عبارت دقیق‌تر، یک Atomic Swap از قرارداد هش شده (HTLC) استفاده می‌کند که به ‌عنوان یک گاوصندوق مجازی دوطرفه عمل می‌کند. همان‌طور که از نام آن پیدا است، این قرارداد از یک مکانیسم رمزگذاری پیچیده مبتنی بر ریاضی به نام تابع هش استفاده می‌کند. زمانی که هر یک از طرفین معامله، مطابق با شرایط از پیش تعریف شده در مدت‌ خاص، عمل نکنند، معاملات به طور خودکار معکوس می‌شوند.

برای مثال، ممکن است دو طرف توافق کنند که یک محدودیت زمانی دوساعته برای انجام مبادله اتمی تعیین کنند. در این صورت اگر بعد از 2 ساعت تمام شرایط تعیین‌شده برآورده نشوند؛ قرارداد هوشمند ارز دیجیتال سپرده‌گذاری شده را به صاحب اصلی، بازمی‌گرداند.

قراردادهای HTLC به کلید رمزنگاری‌شده یا رمزگذاری‌شده به‌ صورت زیر نیاز دارند:

کلید هش لاک (Hashlock)

این کلید تضمین می‌کند که معاملات فقط زمانی نهایی می‌شوند که هر دو طرف مدارک مبنی بر اینکه به تعهدات خود پایبند هستند را ارائه دهند.

کلید تایم لاک (Timelock)

از این کلید به ‌عنوان یک‌ لایه امنیتی استفاده می‌شود. در واقع معامله‌گران با استفاده از آن، مهلت انجام مبادله اتمی را تعیین می‌کنند.

بررسی نحوه عملکرد اتمیک سواپ با ارائه یک مثال

فرض کنید دو شخص با نام الف و ب قصد تبدیل ارزهای دیجیتال با استفاده از معاملات Atomic Swap دارند.

1. شخص (الف) رمزارز خود را در یک آدرس HTCL قرار می‌دهد که مانند یک گاوصندوق مجازی عمل می‌کند و تنها با یک کلید ویژه که فقط همان شخص به آن دسترسی دارد، باز می‌شود.
2. شخص (الف)، هش رمزنگاری‌شده را از طریق کلید ویژه با شخص (ب) به اشتراک می‌گذارد. شخص (ب) هم دارایی خود را در همان آدرسی که از طریق هش ویژه ایجاد شده است، قرار می‌دهد.
3. هنگامی که شخص (ب)، ارز دیجیتال را به آدرس مخصوص ارسال کرد، شخص (الف) می‌تواند با باز کردن قفل از طریق کلید ویژه، از ارز استفاده کند.
4. بعد از آنکه شخص (الف) از کلید ویژه برای باز کردن قفل تراکنش استفاده کرد، شخص (ب) هم می‌تواند به سهم خود دسترسی داشته باشد.
5. هنگامی که هر دو طرف معامله، به دارایی مدنظر خود دسترسی پیدا کردند، مبادله اتمی، تکمیل می‌شود.

مزایای مبادلات اتمی

1. غیرمتمرکز بودن: گرچه تریدرهای ارز دیجیتال از قابلیت غیرمتمرکز بودن این فضا استقبال و حمایت زیادی می‌کنند، اما همچنان مجبور به استفاده از صرافی‌های متمرکزی همچون کوین بیس هستند. اتمیک سواپ از پلتفرم‌های صرافی مستقل است و امکان کنترل کامل حساب و انجام تراکنش‌ها به‌ صورت مستقیم از طریق کیف پول به کیف پول را برای کاربران فراهم می‌کند.
2. امنیت بالا: فناوری‌های HashLock و TimeLock استفاده‌شده در قراردادهای HTCL که در اتمیک سواپ استفاده می‌شوند، امنیت تراکنش‌ها را افزایش داده‌اند. در صورتی که شرایط قرارداد هوشمند به هر دلیلی برآورده نشوند، وجه سپرده‌گذاری‌شده به طور کامل به صاحب سرمایه بازگردانده می‌شود.
3. معاملات همتا به همتا با هزینه کمتر: اتمیک سواپ علاوه بر اینکه امکان ترید رمزارزها را به‌صورت همتا به همتا و مستقل فراهم کرده است، هزینه‌های عملیاتی و کارمزد ترید رمزارزها را تا حد زیادی کاهش داده است.
4. افزایش انعطاف‌پذیری ترید آلت‌کوین‌ها: پلتفرم‌های صرافی، مانند کوین بیس، به تریدرها اجازه تبادل همه انواع آلت‌کوین‌ها را نمی‌دهد. به ‌عنوان ‌مثال، امکان ترید مستقیم ریپل (XRP) با لایت‌ کوین در کوین بیس وجود ندارد. در واقع باید ابتدا ریپل را به بیت کوین و سپس بیت کوین را به لایت کوین تبدیل کرد. این در حالی است که با استفاده از اتمیک سواپ امکان تبدیل انواع آلت‌کوین‌ها به یکدیگر وجود دارد.

معایب مبادلات اتمی

1. پیچیدگی: از آنجایی‌ که امنیت مبادلات اتمی بیشتر است، شرایط انجام تراکنش‌ها و تبادلات با استفاده از آنها بسیار پیچیده‌تر از صرافی‌های معمولی است. به ‌عنوان‌ مثال، در صرافی‌های معمولی ممکن است تبادل ارزهای دیجیتال با یک کلیک انجام شود، در حالی‌ که در اتمیک سواپ نیاز به ارائه اطلاعات رمزنگاری‌شده زیادی است.
2. حریم خصوصی: همان‌طور که پیش ‌از این گفته شد، زمان لازم برای انجام مبادله اتمی بیشتر از مبادلات معمولی است. با توجه ‌به اینکه ممکن است تراکنش برای مدت‌ بیشتری در شبکه بلاکچین به‌ صورت فعال باقی بماند، زمان هکرها هم برای ایجاد مشکل در فرآیند و هک اطلاعات خصوصی طرفین، بیشتر خواهد بود. از آن‌ جایی‌ که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های معاملات ارزهای دیجیتال، ناشناس ماندن طرفین معاملات است، این موضوع یک چالش اساسی است که باید به آن پرداخته شود.
3. نداشتن بستر متمرکز: با وجود تمام معایب مرتبط با استفاده از پلتفرم‌های متمرکز، کاربری اتمیک سواپ به اندازه این پلتفرم‌ها راحت نیست؛ به ‌ویژه مبادله ارز فیات با ارز دیجیتال، از طریق Atomic Swap قابل انجام نیست.

سخن پایانی

اتمیک سواپ مدلی برای انجام تبادلات ارزهای دیجیتال است که امنیت بیشتری را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و امکان تبدیل انواع آلت‌کوین‌ها را به یکدیگر فراهم می‌کند. گرچه کاربری مبادله اتمی به اندازه مبادلات معمول، راحت نیست اما کاهش هزینه‌های تراکنش‌ها و امکان انجام آنها به‌ صورت همتا به همتا، از جمله مواردی هستند که موجب افزایش محبوبیت Atomic Swap شده‌اند.